Altınyayla
Geçmişi altı asır önceye dayanan Altınyaylanın eski adı Tonus olarak bilinir,Anadolu’d hâkimiyet kuran Mezopotamya- Hitit, Roma ile Bizans imparatorluğuna beşiklik ettiği M.Ö.550 yıllarında Perslerin hâkimiyetine girdiği ve 600 yıl önce Selçuklu ve Osmanlı Devletlerinde de yerleşim yeri olduğu rivayet edilmektedir.Hâkimiyetinin M.Ö.l200 yıllarında Balkanlar üzerinden gelen Frigyalılar tarafından ortadan kaldırılması ile Tonus, Frigoya lığların hâkimiyetine girmiştir. Frigoya nın yıkılması üzerine bu devletin yerine kurulan Lidyalılar devrinde devletin kudretli komutanı Giges Mezopotamya ve İran ticaretini Ege denizine bağlıyabilmek için, yaptırdığı meşhur “Kral Yolu’nun” Tonus’un (Altınyayla) güneyinden geçtiği gezilip incelendiğinde görülen kalıntılardan anlaşılmaktadır.
Daha önce Şarkışla ilçemize bağlı olan Altınyayla 20 Mayıs 1990 da ilçe olmuştur.
Yüzölçümü 647 km²’dir.kuzey batısında Şarkışla kuzey doğusunda Ulaş ve Sivas, güney doğusunda kangal, güney batısında Pınarbaşı (Kayseri) ile çevrili bulunmaktadır. İlçede İç Anadolu Bögesi'nin sahip olduğu Karasal iklim hüküm sürmektedir.
Toplamda 10.000 kişi olan nüfusun büyük çoğunluğu (6,800 kişi )kırsalda yaşam sürmektedir.
İlçede Altınyayla Göleti, Deliilyas Göleti Güzeloğlan Göleti, Doğupınar Göleti bulunmaktadır. Ayrıca (şahlı) Doğupanır köyüne Gazibey barajı ve Deliilyas Barajı göletleri sayesinde tarım arazileri sulanmakta ve sulu tarıma geçilmiş bulunmaktadır.
Köyleri; Başyayla -Doğupınar - Güzeloğlan –Gümüşdiğin-Bayındır-Tahyurt-Kızılhüyük-Taşlıhüyük-Kürkçüyurt-Mutubey-Paşaköy-Harmandalı-Serinyayla
Beldeleri; Deliilyas Beldesi
Mahalleleri; Rıfat Öçten Mahallesi-Aydın Mahallesi-Şafak Mahallesi-Kale Mahallesi
Tarihsel Yerler:
Sarissa: Altınyayla ilçesi Başören Köyünde bulunan ve Kuşaklı Örenyeri olarak Bilinen "SARISSA" şehri dünya tarihinde 4 Büyük İmparatorluk kuran Hititlerin önemli şehirlerinden biridir. Dünyanın devletlerarası ilk antlaşması olan ve Mısırlılarla Hititler arasında yapılan Kades Savaşı ( M.Ö. 1285 ) sonucu yapılan antlaşmada Sarissanin Fırtına Tanrısının şahitliğinden söz edilmektedir. M.Ö. 1500 ve 1400'lü yıllarda önemli bir yerleşim merkezi olan ve Hitit Krallarının Başkentleri Bogazköyden gelerek yazlık çalışmalarını yürüttükleri Kuşaklı yerleşimi, yurdumuzda tablet buluntusu veren 5. merkezdir.
